*حمل‌ونقل ایران و کامیونهای ماک*

 *حمل‌ونقل ایران و کامیونهای ماک*

 

قبل از جنگ جهانی دوم حمل‌ و نقل در ایران و جهان توسط کامیون‌ها‌ی تجاری بنزینی انجام می‌شد عمده کامیون‌های پیش از جنگ جهانی دوم در ایران عبارت بودند از: ماک، جی ام سی، دوج فدرال، وایت، والفرانس و کامیون‌ها‌ی اروپایی دیگر مثل بوزینگ گرام ماگیروس.
قدرت بیشتر و استقامت بالاتر کامیون‌ها‌ی آمریکایی باعث شده بود تا ساخته‌های این کشور در راس کامیون‌های مورد استفاده در ایران قرار بگیرند. این وضعیت تقریباً تا پایان جنگ جهانی همچنان ادامه داشت. بعد از جنگ جهانی با توجه به اینکه ایران محلی برای تردد متفقین بود همزمان کامیون‌ها‌ی آمریکایی مثل ماک‌استودی، بیکر، دوج و…. نیز در تعداد بالاتر نسبت به قبل به ایران وارد شدند. این کامیون‌ها بیشتر در بنادر جنوبی و مرز جلفا به امر انتقال کالاها برای متفقین مشغول بودند.
با پایان جنگ دوم تعدادی از این کامیون‌ها‌ در کمپ‌های متفقین باقی مانده و در نهایت توسط عوامل آنها به فروش رسیدند. بدین ترتیب با پایان جنگ عملاً سلطه کامیون‌های قدیمی در ایران تا حدی دچار خدشه شد.
کامیون‌ها‌ی ماک چه در دوران پیش از جنگ و چه بعد از آن همواره توانسته بودند با کسب رتبه بالاتر نسبت به دگر هموطنان آمریکایی خود گوی سبقت را ربوده و بدل به بازیگری قوی در عرصه حمل ونقل ایران شوند.
ابتدای ورود دیزل و ماک دیزل به ایران با توجه به تبلیغاتی که ایجاد بیماری سل توسط دوده کامیون‌ها‌ی دیزل مطرح شد بود، این کامیون‌ها با استقبال چندانی مواجه نشدند. هرچند در گذر زمان و رنگ باختن این تبلیغات در نهایت ماک قدرتمند توانست دوام آورده و با شایستگی رقبای قدیمی خود را عقب بزند.
اولین ماکی که در ایران به طور رسمی به کار گرفته شده است ماک مدل1942 بود که به ماک جنگی معروف بود . این کامیون در آن زمان به دلیل استانداردنبودن جاده‌ها‌ی ایران (که همچنان غیراستاندارد باقی مانده است) و البته فقدان باسکول تنها کامیون بود که بارهایی به وزن 30 تن را بر روی 10 چرخ حمل می‌کرد.

استقبال شدید از این کامیون به سرعت باعث شد تا جای پای ماک در ایران محکم شده و حتی مدل‌های کارکرده آن از کشورهای عربی همسایه وارد ایران شود. در این میان افرادی که توانایی مالی بیشتری داشتند ترجیح می‌دادند کامیون خود را به شرکت سازنده سفارش داده و محصول نو و جدید را عموماً از طریق کشورهای اروپایی و به طور خاص هلند دریافت کنند.
نسل بعدی ماک‌ها‌ در سال‌ها‌ی 1948 و1951 وارد ایران شدند. این سری از ماک‌ها که به زیر قرمز معروف شدند هم توانستند خاطره‌خوشی در ذهن ایرانی‌ها بگذارند. داشتن شاسی، اکسل و پوسته دیفرانسیل و باک قرمز عمده مشخصه این کامیون‌ها بود.
نسل بعدی ماک‌های وارداتی که اصلاح شده مدل1951 بودند، سه سال بعد یعنی در سال 1954 وارد بازار شد. در این سری تغییراتی در موتور گیربکس و اکسل کامیبون داده شده بود.
بر روی این کامیون سیستمی که بعداً به نام ماک ثبت شد تعبیه شده بود. این سیستم که موسوم به ترمودا بود با باز و بسته کردن شبکه جلوی رادیاتور باعث افزایش عمر و بالاتربردن راندمان موتور می‌گشت . اکنون بعد از گذشت 50 سال مشابه آن بر روی ماشین‌ها‌ی سواری استفاده می‌شود.
در سال‌ها‌ی 1956 ماک سری B وارد ایران شد. این کامیون‌ها مجهز به توربوشارژر و گیربکس 20‌دنده و اکسل و دیفرانسیل‌ها‌ی سنگین استرلینگ و کابین معروف به تخم‌مرغی بودند. سیستم پنج محوره تریلی‌کش هجده چرخ‌، که تا ساله 1959 تولید می‌شد، هم از ویژگی‌های ماک‌های جدید بود. این مدل در بین کامیون داران ایرانی به نشکن معروف بود.
در ساله 1960 مدل اتاق تخم‌مرغی با گلگیر‌های‌ تخم‌مرغی توسطه شرکت کاوه کار وارد ایران شد که تا ساله 1966 تولید می‌شد. از سال 1967 کمپانی ایران کاوه وارد صحنه شد و به ساخت یا در واقع مونتاز این کامیون‌ها پرداخت. ماک در این دوره به اوج رسید.

در ابتدای کار و بدلیل نبود امکان تولید اتاق و گلگیر و کاپوت مدل روز، اتاق تخم‌مرغی و گلگیر تخت 1957 بر روی شاسی و موتور‌ها‌ی 220 اسبی سوپرشارژردار استفاده گردید. در سال 1968 با ورود امکانات تولید وپرس اتاق‌ها‌ی روز ایران کاوه اقدام به سوارکردن کابین‌ها‌ی معروف به کاوه‌ای و گلگیر‌ها‌ی آهنی بر روی همان شاسی کرد.

البته در این دوران (در سال‌ها‌ی 1974-1975 ) با توجه به تولید کم و تقاضای زیاد تعدادی ماک به صورت بی‌دماغ و با دماغ وارده ایران گشت که در این بین شایعاتی مبنی بر ایمن‌نبودن ماک‌ها‌ی بی‌دماغ در زمان تصادف و….. باعث شد تا این مدل در ابتدا چندان مورد استقبال قرار نگیرد، هرچند در گذر زمان با اثبات کارآمدی‌های آن این مدل هم جای خود را بین رانندگان ترانزیت باز کرد.
مدل دماغ‌دار این کامیون‌ها‌ تماماً از آمریکا و به صورت مونتاژ وارد ایران می‌گشتند. این سری که دارای کابین‌ها‌ی شیک و فرمان تلسکوپی و چراغ پلیسی (استفاده همزمان از نور بالا و پایین) بودند از همان ابتدا مورد توجه قرار گرفتند. شرکت‌ها‌ی نفت و نیرو هوایی و… هم در این دوران اقدام به سفارش کامیون‌ها‌ی ماک با توجه به نیاز خود کردند. این سری‌ها معمولاً به ماک‌ها‌ی همان شرکت معروف شدند.

از سال 1979 و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی تولید و ورود این نوع کامیون‌ها‌ متوقف شد تا اینکه در ساله 1990 تعداد کمی ماک بی‌دماغ از کانادا وارد ایران شد که بعضاً در تملک شخص و تعدادی در تملک متروی تهران قرار گرفت. این کامیون‌ها‌ با موتور 360‌اسبی خود و گیر‌بکس‌ها‌ی فولر 9‌دنده و سیستم تعلیق چهار دست فنر مخصوص حمل بار با سرعت زیاد در قیاس با رقبای داخلی و خارجی خود برتری‌های فاحشی داشتند.
در سال‌1994 بار دیگر تعدادی ماک با دماغ نو از دبی به ایران وارد شد که با ظاهری جذاب و موتوری به قدرت 450 اسب‌بخار و کابین مجهز و سیستم تعلیق معروف به قیچی فنر برای حمل بار‌ها‌ی نسبتاً سنگین مناسب بودند.
حضور ماک در ایران عملاً از سال‌های میانی دهه 90 متوقف شد و پس از آن هیچ خبری از ساخته‌های این شرکت ‌آمریکایی در جاده‌های ایران بود.

دنده دادن به ماک خیلی پیچیدس و نیاز به توجه و دقت در کنار سرعت عمل داره گیربکس 20 دنده هست یعنی دسته دنده سمت راست بلندتره پنج سرعته و چپی که کوتاهتره چهار سرعته و دنده کمک بهش میگن یعنی هر یک از دنده های دسته سمت راستی رو به چهار قسمت تبدیل میکنه البته فاصله بین این دنده ها خیلی کمه که با بار زیاد خودشو نشون میده به علت گشتاور فوق العاده وحشتانک این ماک هست که اکثرأ محموله های ترافیکی و عظیم رو هنوز با ماک جابجا میکنن.یکی از دسته دنده ها که عموما سمت راست هست و کمی هم بلندتر از اون یکیه ، رو در جایگاه دنده 1 قرار میدیم و اون کوتاه تره رو هم 1 بعد که راه افتادیم و گاز رو پر کردیم ، کوتاه تره میاد دو و بعد از پرکردن گاز کوتاهه سه و به همین ترتیب چهار
بعد باید دسته دنده بزرگه بیاد دو و کوتاهه بره یک و دوباره مثل بالا پیش بریم ، البته این کار برای زمانیه که بار داره و میتونه از حداکثر گشتاور استفاده کنه و دور هم همیشه زنده باشه، بار نداشته باشه میشه مثلا کوچیکه رو بذاریم دو و فقط با بزرگه کار کنیم
چیزی تو مایه های سیستم دنده دوچرخه ( دنده ها تو هم ضرب میشن )
معکوس دادن به ماک مسلتزم انجام معادلات ریاضیه در کسری از ثانیه 
یه نکته جالب تو تعویض دنده های پایین(رفتن به دنده 2 و استفاده از کمک 1) : تو راه افتادن های اولیه چون که ماشین سنگینه و گشتاور اعمالی هم بالاست، اگه تو تعویض دنده تعلل کنی دور موتور سریع و به شدت افت میکنه و دنده جا نمیره حتی با گاز وسط، تو این حالت مجبوری مجددا به دنده قبلی برگردی که خودش مصیبته (راننده های بی تجربه دچار این حالت میشن اغلب) به همین خاطر تو دنده های اولیه راننده دستش رو از لای فرمون رد میکنه (جوری که بتونه فرمون رو تحت کنترلش داشته باشه) اونوقت با هر دو تا دستش دنده و کمک رو با هم و در یک لحظه عوض میکنه !!! 

@@@لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید@@@